De prostaat is een klein maar belangrijk orgaan in het mannelijke voortplantingssysteem. Het produceert het zaadvocht dat de zaadcellen beschermt en transporteert. De prostaat ligt onder de blaas en rondom de plasbuis, en speelt daardoor een grote rol bij het urineren en de voortplanting.
Naarmate mannen ouder worden, stijgt het risico op prostaatproblemen zoals BPH (goedaardige prostaatvergroting), prostatitis (prostaat ontsteking) en prostaatkanker. Deze aandoeningen kunnen (chronisch) ongemak veroorzaken en in ernstige gevallen tot levensbedreigende complicaties leiden. Door de onderliggende oorzaken te begrijpen en slimme levensstijl keuzes te maken, kun je deze risico’s flink verlagen.
In deze gids lees je alles over de meest voorkomende prostaatproblemen, praktische tips om ermee om te gaan en hoe voeding, beweging en supplementen bijdragen aan een gezonde prostaat.
De Meest Voorkomende Prostaatproblemen En Hoe Er Mee Om Te Gaan
Hoewel genetische aanleg een grote rol speelt, kunnen kleine dagelijkse keuzes helpen om klachten en complicaties op de lange termijn te beperken. Inzicht is de eerste stap richting preventie.
BPH: Een Vergrote Prostaat
BPH (Benign Prostatic Hyperplasia) komt vaak voor naarmate mannen ouder worden. De vergrote prostaat drukt tegen de plasbuis, wat zorgt voor vaker urineren (vooral 's nachts), een zwakke urinestraal, onvolledige lediging van de blaas en ongewenst urineverlies. Hoewel niet levensbedreigend, kan het de kwaliteit van leven flink aantasten. Meer dan 50% van de mannen boven de 50 krijgt ermee te maken.
Praktische tips voor BPH:
- Beperk vocht afdrijvende dranken/voeding: Dranken zoals koffie en alcohol, maar ook pittig eten, stimuleren de nieren. Drink deze niet vlak voor het slapengaan om nachtelijk plassen te beperken.
- Probeer 'dubbel plassen': Indien je je blaas niet altijd kan ledigen, is het aan te raden om na het plassen enkele seconden te wachten, alvorens het opnieuw te proberen. Zo leeg je de blaas vollediger en verminder je plasdrang.
- Let op medicatie: Sommige bloeddrukverlagers, antidepressiva en neussprays kunnen BPH klachten verergeren. Bespreek dit met je arts.
- Train je bekkenbodem: Met “Kegeloefeningen” train je de spier die je gebruikt om je plas op te houden. Span deze 5-10 seconden aan en ontspan, 10 herhalingen, 3-4 keer per dag.
Prostatitis: Een Ontstoken Prostaat
Prostatitis is een ontsteking van de prostaat die kan ontstaan door bacteriële infecties, door seksueel overdraagbare aandoeningen of als gevolg van andere prostaatproblemen. Symptomen zijn o.a. pijn in de onderbuik, moeite met plassen en een branderig gevoel. Meer dan de helft van de mannen maakt dit ooit mee, en 8% van de Europese mannen kampt met chronische prostatitis.
Praktische tips voor prostatitis:
- Raadpleeg je arts: Bij regelmatig pijn of branderig plassen kan het om een bacteriële infectie gaan en zal antibiotica nodig zijn. Voltooi altijd de volledige kuur (meestal 4-6 weken).
- Drink voldoende: Hydratatie helpt de urine te verdunnen en bacteriën uit te spoelen. Streef naar 2 liter vocht per dag.
- Ontspan het gebied rond de prostaat: Een warm bad of warmtekussen helpt de prostaat en blaas te ontspannen, wat urineverlies en ontsteking kan verminderen.
- Beperk vocht afdrijvende dranken/voeding: Dranken zoals koffie en alcohol, maar ook pittig eten, stimuleren de nieren. Drink deze niet vlak voor het slapengaan om nachtelijk plassen te beperken.
- Ontspan je bekkenbodem: Waar Kegeloefeningen spieren versterken, helpen diepe ademhalingsoefeningen de spanning in het bekken te verminderen.
Prostaatkanker: Risicofactoren en Vroege Detectie
Prostaatkanker is de meest voorkomende kankersoort bij Europese mannen (23,2% van alle nieuwe gevallen in 2020). In dat jaar veroorzaakte het 9,9% van alle kankergerelateerde sterfgevallen, waarmee het de op één na dodelijkste vorm van kanker bij mannen was. Risicofactoren zijn o.a. leeftijd, familiegeschiedenis, etniciteit en leefstijl. Regelmatige screenings met PSA-tests en rectaal onderzoek zijn cruciaal voor vroege detectie en betere behandelresultaten.
Praktische tips om het risico op prostaatkanker te beperken:
- Laat je regelmatig testen: Vanaf 50 jaar (of eerder indien prostaatkanker in je familie voorkomt) is een jaarlijkse PSA-test aanbevolen.
- Volg een mediterraan dieet: Rijk aan groenten, vis, olijfolie en noten, en arm aan rood en bewerkt vlees.
- Gebruik gerichte supplementen: Voedingsstoffen zoals lycopeen, zaagpalm, curcumine en pompoenpitextract kunnen het risico op prostaatkanker verlagen. Gezien de benodigde hoeveelheden zijn deze voedingsstoffen het best in supplementvorm te consumeren.
- Beperk calciumsupplementen: Calcium is essentieel voor gezonde botten en tanden. Overmatige inname, vooral via supplementen, wordt echter in verband gebracht met een verhoogd risico op prostaatkanker.
- Houd je bloedsuiker en insulinegevoeligheid in de gaten: Insulineresistentie en een verhoogde bloedsuikerspiegel worden geassocieerd met agressievere vormen van prostaatkanker. “Intermittent fasting” (16 uur opeenvolgend niets eten) en een gebalanceerd dieet kunnen helpen om je bloedsuikerspiegel in balans te brengen.
Voeding en Levensstijl voor een Gezonde Prostaat
Dagelijkse keuzes hebben directe invloed op je prostaat. De juiste voeding, beweging en leefstijlkeuzes kunnen risico's verminderen en de levensduur van je prostaat verlengen. De volgende tips kunnen helpen prostaatklachten op zowel de lange als korte termijn te voorkomen met kleine dagelijkse veranderingen.
1. Houd je hormoonhuishouding in balans om prostaatvergroting te voorkomen
Hormoonspiegels, met name testosteron en DHT, spelen een belangrijke rol bij de prostaatgroei en de ontwikkeling van kankercellen. Het onder controle houden van deze hormonen kan prostaatvergroting en de bijbehorende symptomen helpen voorkomen.
- Eet zinkrijke voeding: Zink helpt testosteron en DHT reguleren, wat prostaatgroei kan voorkomen. Goede bronnen zijn oesters, mager rundvlees, linzen, kikkererwten en eieren.
- Verminder stress: Chronische stress verhoogt cortisol, wat je hormonen en prostaat negatief kan beïnvloeden. Dagelijkse ademhalingsoefeningen of een wandeling in de natuur tijdens de lunchpauze kunnen een groot verschil maken.
- Ontwikkel een stabiel slaappatroon: Slaap is essentieel voor het reguleren van de hormoonproductie, inclusief de hormonen die de prostaatfunctie beïnvloeden. Ga op vaste tijden naar bed en streef naar 7-8 uur slaap per nacht voor het beste resultaat.
2. Zorg voor voldoende hydratatie voor gezonde urinewegen
Een goede hydratatie is essentieel voor het behoud van een gezonde prostaat- en blaasfunctie. Uitdroging kan leiden tot irritatie en ongemak bij de urinewegen.
- Drink voldoende water: Hydratatie ondersteunt een gezonde urinestroom, spoelt bacteriën weg en vermindert het risico op urineweginfecties. Streef ernaar om 2 liter vocht per dag te drinken.
- Beperk blaas irriterende voeding: Het beperken van cafeïne, alcohol en pittig eten kan de aandrang tot plassen en het ongemak veroorzaakt door een ontstoken prostaat helpen verminderen.
- Plan je vochtinname: Vermijd het drinken van grote hoeveelheden vocht voor het slapengaan om nachtelijk urineren, een veelvoorkomend symptoom van BPH, te beperken.
3. Optimaliseer je dieet ter ondersteuning van de prostaat
Een prostaatvriendelijk dieet speelt een cruciale rol bij het verminderen van ontstekingen en het verlagen van het risico op prostaatvergroting en -kanker.
- Eet lycopeenrijk voedsel ter bescherming tegen prostaatkanker: Lycopeen, een antioxidant dat onder andere voorkomt in tomaten, watermeloen en roze grapefruit, wordt in verband gebracht met een verminderd risico op prostaatkanker. Het helpt prostaatcellen te beschermen door vrije radicalen te neutraliseren en abnormale celgroei tegen te gaan.
- Eet meer “kruisbloemige” groenten om hormonen in balans te brengen: Dit zijn o.a. groenten zoals broccoli, boerenkool en spruitjes welke sulforafaan en indol-3-carbinol bevatten, stoffen die de hormoonregulering ondersteunen en helpen bij het verlagen van DHT-niveaus.
- Beperk bewerkt vlees en volle zuivel om het risico op kanker te verlagen: Diëten met veel bewerkt vlees en verzadigde vetten worden in verband gebracht met verhoogde ontstekingen en een hoger risico op agressieve prostaatkanker. Kies daarom vaker voor magere eiwitten en plantaardige vetten.
4. Oefeningen ter ondersteuning van een gezonde prostaat
Het is geen geheim dat lichamelijke beweging helpt bij het reguleren van hormonen, het verbeteren van de bloedsomloop en het beheersen van het lichaamsgewicht. Wat minder bekend is, is dat dit alles ook bijdraagt aan een gezonde prostaat.
- Krachttraining en cardio voor hormoonbalans: Regelmatige cardio en krachttraining kunnen helpen bij het verlagen van de DHT-spiegel en het ondersteunen van een evenwichtige testosteronspiegel, beide belangrijk bij het voorkomen van prostaatvergroting.
- Bekkenbodemoefeningen ter verbetering van de urinecontrole: “Kegeloefeningen” versterken de spieren rond de blaas en prostaat, waardoor urineverlies en aandrang worden verminderd, met name bij mannen met BPH. Bekkenbodemontspanningsoefeningen daarentegen helpen het bekkengebied te ontspannen, wat pijn bij prostatitis (prostaatontsteking) vermindert.
- Behoud een gezond gewicht om het risico op prostaatkanker te verlagen: Obesitas, insulinegevoeligheid en verhoogde glucosespiegels worden geassocieerd met een verhoogd risico op gevorderde prostaatkanker en verergeren urineproblemen. Gewichtsbeheersing door middel van voeding en lichaamsbeweging kan deze risico's verminderen.
5. Laat regelmatig je prostaat screenen
Routinematige prostaatcontroles zijn de meest effectieve manieren om problemen zoals BPH of prostaatkanker tijdig op te sporen.
- PSA- en DRE-tests voor het monitoren van de prostaatgezondheid: PSA- (Prostaatspecifiek Antigeen) en DRE-tests (Digitaal Rectaal Onderzoek) kunnen helpen om prostaatafwijkingen vroegtijdig op te sporen. Mannen ouder dan 50, of eerder als er een familiegeschiedenis is, laten zich idealiter jaarlijks screenen.
- Let op symptomen van prostaatgezondheid: Overmatig urineren, een zwakke straal of bekkenklachten kunnen wijzen op een prostaatprobleem. Het melden van deze symptomen aan je arts kan leiden tot eerdere ontdekking, een effectievere behandeling en betere resultaten.
De Beste Supplementen Voor Een Gezonde Prostaat
Hoewel een evenwichtig dieet de basis vormt voor een goede gezondheid, schiet de inname van prostaat beschermende voedingsstoffen tekort met alleen een gebalanceerd dieet. De volgende supplementen kunnen helpen dit tekort te overbruggen en de prostaatgezondheid op lange termijn te ondersteunen.
- Zaagpalm: De zaden van deze palmboom verlaagt aantoonbaar de hoeveelheid DHT (dihydrotestosteron), het hormoon dat bijdraagt aan prostaatvergroting. Het kan veelvoorkomende symptomen van BPH, zoals frequent urineren of een zwakke urinestraal, verlichten en ontstekingen in de prostaat helpen kalmeren. Een bijkomend voordeel is dat zaagpalm ook haarverlies helpt voorkomen.
- Lycopeen: Lycopeen, dat voorkomt in tomaat, watermeloen en ander rood fruit, is een krachtige antioxidant die prostaatcellen beschermt tegen oxidatieve stress. Onderzoek heeft uitgewezen dat het de groei van abnormale prostaatcellen kan vertragen en het risico op prostaatkanker kan verlagen.
- Zink: Dit essentiële mineraal ondersteunt een gezonde testosteron- en DHT-balans en helpt bij cel herstel en immuun afweer. Lage zinkgehaltes worden vaak in verband gebracht met een vergrote prostaat en verminderde vruchtbaarheid bij mannen.
- Curcumine (kurkuma-extract): Curcumine staat bekend om zijn ontstekingsremmende eigenschappen en kan chronische ontstekingen die verband houden met prostatitis en BPH helpen verminderen. Het verstoort ook de groei van tumoren en ondersteunt zo mogelijk de preventie van vroege prostaatkanker.
- Pompoenpitextract: Pompoenpitextract is rijk aan antioxidanten, zink en plantsterolen en draagt bij aan een gezonde hormoonhuishouding. Het kan zowel de DHT-spiegel als de activiteit van prostaatkankercellen verlagen. Ook helpt het de blaascontrole te ondersteunen en nachtelijk urineren te verminderen.
Conclusie
Goede prostaatgezondheid begint met een realistisch beeld van je huidige situatie, en wordt onderhouden met bewuste keuzes in je levensstijl. Met gezonde voeding, beweging, supplementen en periodieke controles, kun je veel voorkomende prostaatproblemen voor zijn en het risico op prostaataandoeningen aanzienlijk verminderen.
Meerdere van de genoemde voedingsstoffen vind je terug in The Essentials, ons basis supplement dat alle voor mannen essentiële vitamines en mineralen bevat, optimaal gedoseerd voor de moderne man. Als toevoeging bevat Peak Performance o.a. SabalSelect® (zaagpalm), lycopeen, Quatrefolic® (folaat), Bacopin® (brahmi) en KSM-66® (ashwagandha) ter ondersteuning van de prostaat, hormonen en mentale scherpte. Samen verkrijgbaar als de Volwassenen Bundel, met 15% korting t.o.v. de losse producten.
Bronnen:
- Wang Y. et al., "Zinc and Prostate Cancer: A Systematic Review and Meta-Analysis," PubMed
- Kristal A.R. et al., "Dietary Calcium and Prostate Cancer Risk: A Review of Epidemiologic Evidence," NIH
- "Watching What and How You Drink With BPH," Everyday Health
- Urology Care Foundation, "Benign Prostatic Hyperplasia (BPH)," org
- Ocala Urology Clinic, "6 Ways Men Can Manage BPH Symptoms" Ocala Urology
- "Prostatitis – Bacterial" Mount Sinai
- European Association of Urology, "Chronic Prostatitis: A Diagnosis of Exclusion," Uroweb
- Krieger J. et al., "Epidemiology of prostatitis" NIH
- Biomed Central, "Prostate Cancer Screening and Diagnosis: A Systematic Review," BMC Urology
- Institute for Health Metrics and Evaluation, "The global, regional, and national burden of benign prostatic hyperplasia in 204 countries and territories from 2000 to 2019" org
- Zhang Y. et al., "Dietary Patterns and Prostate Cancer Risk: A Meta-Analysis," NIH
- European Cancer Information System, "Prostate Cancer Statistics," ECIS
- LeWine H., "What Lifestyle Changes Can Help Me Avoid Prostate Cancer?" Harvard Health
- "Digital Atlas: Mortality," Let's Talk Prostate Cancer
- Pavlovich C., "Tips for Keeping a Healthy Prostate," Johns Hopkins Medicine
- "Prostate Cancer Prevention: Ways to Reduce Your Risk," Mayo Clinic
- "Can I Reduce My Risk?" Prostate Cancer UK
- "Prostate Cancer Prevention and Early Detection," org
- "Prostate Cancer Prevention," Prostate Cancer Foundation
- "10 Diet and Exercise Tips to Lower Your Risk of Prostate Cancer," University of Pittsburgh Medical Center
- Thomas T., "9 Tips to Prevent Prostate Cancer," Healthline
- Thompson P.J. et al., "Effects of Saw Palmetto on Benign Prostatic Hyperplasia," Urology Journal
- Andrews M.S. et al., "The Impact of Zinc on Prostate Function," American Journal of Clinical Nutrition
- Robertson T.K. et al., "Curcumin as an Anti-inflammatory Agent in Prostate Health," International Journal of Molecular Sciences
- Smith D.L. et al., "Vitamin D and Prostate Cancer Risk," Cancer Epidemiology
- Carter L.J. et al., "Exercise and Prostate Function," Sports Medicine Review
